Baza wiedzy / Zwichnięcie barku

Pod pojęciem zwichnięcie barku (określanym również jako wybicie barku lub wypadnięcie barku) zwykle kryje się zwichnięcie stawu ramiennego. Zwichnięcie jest to uszkodzenie, w którym dochodzi do utraty łączności pomiędzy powierzchniami stawowymi, uszkodzenia struktur wewnątrzstawowych oraz uszkodzenia, a niekiedy nawet przerwania torebki stawowej.

Staw ramienny ulega zwichnięciu najczęściej spośród wszystkich dużych stawów człowieka. Najczęściej dotyczy młodych mężczyzn w wieku około 20-30 lat. Zwykle dochodzi do zwichnięcia przednio-dolnego stawu ramiennego, niemalże 10 razy rzadziej do tylnego i jedynie w niewielkim odsetku przypadków do innych rodzajów zwichnięć. Nawet u 50% pacjentów po pierwotnym zwichnięciu mogą występować nawrotowe (zwane też nawykowymi) zwichnięcia stawu ramiennego.

Zwichnięcie barku – objawy

Objawy zwichnięcia stawu ramiennego to między innymi:

• silny ból,
• ograniczenie ruchomości,
• skurcz i napięcie mięśni barku,
• uczucie niestabilności barku,
• zniekształcenie okolicy barku – wydaje się „kanciasty”,
• wyczuwalna pustka poniżej wyrostka barkowego,
• nieprawidłowe uwypuklenie nad zwichniętą głową kości ramiennej.

Diagnostyka przy zwichnięciu i wybiciu barku

Oprócz badania przedmiotowego w diagnostyce zwichnięcia stawu ramiennego konieczne jest wykonanie badań dodatkowych. Standardowo wykonywane jest zdjęcie RTG w co najmniej dwóch projekcjach – zwykle są to projekcje przednio-tylna (AP) i boczna („Y”). W bardziej złożonych zwichnięciach, trudnych do oceny na klasycznych zdjęciach rentgenowskich, konieczne może być wykonanie tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego.

W procesie diagnostycznym ważne jest odróżnienie zwichnięcia od skręcenia barku. Jest to zwykle możliwe już na etapie badania przedmiotowego.

Ile trwa leczenie zwichnięcia barku?

O sposobie leczenia decydują takie czynniki jak zakres uszkodzenia, wiek, aktywność sportowa oraz oczekiwania pacjenta. U pacjentów, którzy zwichnęli bark po raz pierwszy, nie są zawodowymi sportowcami i nie mają innych istotnych urazów stosuje się leczenie zachowawcze. Polega ono na dokładnym zbadaniu pacjenta, podaniu leków przeciwbólowych oraz sedatywnych i nastawieniu zwichnięcia. Po nastawieniu wykonać koniecznie kontrolne zdjęcie RTG i unieruchomić kończynę na okres od 2 do 5 tygodni (zwykle 3-4 tygodnie).

Pełna ocena uszkodzeń po zwichnięciu możliwa jest tylko w badaniu RM.

Leczenie operacyjne wskazane jest w przypadku:

• zwichnięć nawykowych,
• zawodowych sportowców oraz osób, które prowadzą aktywny tryb życia,
• towarzyszących uszkodzeń, takich jak na przykład: przemieszczone złamanie guzka większego kości ramiennej, złamanie brzegu panewki czy uszkodzenie ścięgien stożka rotatorów.

Także po leczeniu operacyjnym stosowane jest unieruchomienie kończyny.

Zwichnięcie barku – rehabilitacja

Po okresie unieruchomienia należy wdrożyć rehabilitację w zakresie ruchomości w stawie ramiennym. Oczekiwanie na pierwszą wizytę rehabilitacyjną trwa zwykle kilka dni, dlatego po wypisaniu ze szpitala pacjent otrzymuje zwykle zalecenie wykonywania w domu określonych ćwiczeń. Należy zadbać o to, aby wykonywać je dokładnie, powoli i z dbałością o prawidłową postawę. Ćwiczenia po zwichnięciu barku zalecane w pierwszych dobach po wypisie ze szpitala obejmują zwykle ćwiczenia oddechowe, rozciągające i wzmacniające mięśnie barku oraz zwiększające ruchomość w stawie ramiennym. Rehabilitacja po zwichnięciu barku jest istotnym krokiem w powrocie do wcześniejszej sprawności. Dlatego należy pamiętać, aby podczas samodzielnego wykonywania ćwiczeń nie przekraczać granicy bólu.

Po rozpoczęciu rehabilitacji zakres ruchów w stawie powinien być stopniowo zwiększany i dopasowany do możliwości pacjenta, dlatego powinna ona zawsze przebiegać pod okiem doświadczonego fizjoterapeuty. Zwykle stosuje się również czynne ćwiczenia stawów ręki, nadgarstka i łokcia w pełnym zakresie ruchomości, aby zapobiec ich zesztywnieniu w związku z unieruchomieniem.

Powikłania po zwichnięciu barku

Najczęstszym powikłaniem jest rozwinięcie tak zwanych zwichnięć nawykowych (nawrotowych), które powstają bez wyraźnego urazu. Do ich rozwoju predysponują uszkodzenia powstałe podczas zwichnięcia pierwotnego oraz w rzadkich przypadkach niektóre wady wrodzone w obrębie stawu ramiennego. Nawykowe zwichnięcie barku najczęściej dotyczy osób młodych, aktywnych fizycznie, szczególnie sportowców.

Inne możliwe powikłania obejmują powstawanie zmian kostnych, uszkodzeń tkanek miękkich (np. uszkodzenie stożka rotatorów), nerwów i naczyń.